1. Lễ hội Sa Pa có gì đặc biệt?
Lễ hội Sa Pa đưa du khách hòa mình vào nhịp sống của các dân tộc vùng cao Tây Bắc (Ảnh: Sưu tầm)
Lễ hội Sa Pa không chỉ đơn thuần là những sự kiện văn hóa truyền thống, mà còn là cầu nối đưa du khách hòa mình vào nhịp sống sinh động của các dân tộc vùng cao Tây Bắc. Mỗi lễ hội đều là một bản hòa ca đặc sắc, nơi những nét văn hóa cổ truyền được bảo tồn và thể hiện sống động qua từng điệu múa, âm thanh trống chiêng và những nghi thức linh thiêng.
Điều làm nên sự đặc biệt của lễ hội Sa Pa chính là sự đa dạng và phong phú của các dân tộc thiểu số cùng sinh sống như Dao Đỏ, Mông, Xá Phó, Giáy... Mỗi dân tộc mang trong mình một sắc màu văn hóa riêng biệt với những lễ hội mang đậm tính cộng đồng, tín ngưỡng sâu sắc và gắn liền với đời sống nông nghiệp, thiên nhiên vùng núi.
Bạn sẽ được trải nghiệm những điệu múa sôi động của Tết Nhảy người Dao Đỏ, nghi thức tạ ơn mùa màng trong Tết Cơm Mới của người Xá Phó hay không khí hào hứng của lễ hội Roóng Poóc của người Giáy. Đặc biệt, lễ hội còn là dịp để người dân bản địa sum họp, sẻ chia câu chuyện, gắn kết cộng đồng và truyền lại giá trị văn hóa cho thế hệ tương lai.
Đến với lễ hội Sa Pa, bạn không chỉ chiêm ngưỡng vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ mà còn cảm nhận được hơi thở đậm đà của văn hóa truyền thống, tạo nên trải nghiệm du lịch độc đáo và khó quên giữa núi rừng Tây Bắc.
2. Những lễ hội dân gian truyền thống tiêu biểu tại Sa Pa
2.1. Lễ hội Tết Nhảy - Điệu nhảy xua đuổi tà ma đặc trưng của người Dao Đỏ
Lễ hội Tết Nhảy diễn ra vào dịp Tết Nguyên Đán (Ảnh: Sưu tầm)
Lễ hội Tết Nhảy diễn ra vào dịp Tết Nguyên Đán, thường kéo dài khoảng 3-7 ngày tùy theo từng làng. Người Dao Đỏ tại các bản như Tả Phìn, Trung Chải tổ chức nghi lễ này với niềm tin sâu sắc rằng những điệu nhảy sẽ xua đuổi tà ma, đón lành về làng.
Điểm đặc biệt nhất của Tết Nhảy là nghi thức "nhảy lửa" hay còn gọi “tắm than”. Những người đàn ông trong trang phục truyền thống nhảy qua những đống lửa đang cháy, tạo nên khung cảnh huyền bí trong đêm tối. Âm thanh trống chiêng vang vọng khắp thung lũng, hòa quyện với tiếng hát của phụ nữ Dao Đỏ trong trang phục thêu kim tuyến rực rỡ.
Trong lễ hội này, người Dao Đỏ sẽ uống rượu cần - một nghi thức quan trọng thể hiện sự đoàn kết cộng đồng. Người già nhất trong làng sẽ uống trước, sau đó truyền lại cho những người khác theo thứ tự tuổi tác, tạo nên một vòng tròn thiêng liêng của sự kết nối.
2.2. Lễ hội Tết Cơm Mới - Nghi thức tạ ơn mẹ thiên nhiên của dân tộc Xá Phó
Lễ hội Tết Cơm Mới thường diễn ra vào tháng 8-9 âm lịch, đúng lúc lúa chín vàng trên các thửa ruộng bậc thang. Người Xá Phó ở các bản như Nậm Sài, Nậm Cang, Tả Van, Lao Chải tổ chức lễ hội này để tạ ơn mẹ thiên nhiên đã ban tặng mùa màng bội thu.
Lễ hội Tết Cơm Mới là điểm nhấn của lễ hội Sa Pa (Ảnh: Sưu tầm)
Điểm nhấn của lễ hội Sa Pa là nghi lễ cúng cơm mới. Những hạt gạo đầu tiên trong năm được nấu chín, đặt trên mâm cúng cùng với rượu ngô, thịt lợn và các loại quả rừng. Gia chủ sẽ mời tổ tiên về dùng cơm trước, sau đó cả gia đình mới được thưởng thức.
Buổi tối, người dân tập trung tại sân trung tâm bản để múa hát. Các cô gái mặc áo thêu hoa văn tinh xảo, đội khăn đầu rực rỡ sắc màu, cùng nhau hát những bài dân ca cổ truyền. Tiếng khèn của các chàng trai hòa quyện, tạo nên không khí lễ hội ấm cúng và vui tươi.
2.3. Lễ hội Nào Cống - Nghi thức cầu mùa màng bội thu độc đáo
Lễ hội Nào Cống diễn ra vào ngày Thìn của tháng 6 âm lịch tại thung lũng Mường Hoa, là một trong những nghi lễ cầu mùa màng bội thu đặc sắc nhất của người dân địa phương. Tên gọi "Nào Cống" có nghĩa là "đi xem ruộng", thể hiện tầm quan trọng của nông nghiệp trong đời sống người dân.
Lễ hội Nào Cống thể hiện tầm quan trọng của nông nghiệp (Ảnh: Sưu tầm)
Nghi lễ bắt đầu từ sáng sớm khi các gia đình mang theo cơm nắm, thịt nướng và rượu ngô đến ruộng. Người có uy tín nhất trong làng sẽ đọc lời khấn, cầu mong thần linh phù hộ cho lúa gạo tốt tươi, không có sâu bệnh. Sau đó, mọi người cùng nhau kiểm tra tình hình sinh trưởng của lúa, chia sẻ kinh nghiệm canh tác.
Đặc biệt, trong lễ hội này còn có tục "ném cơm cho cá". Người dân ném những viên cơm nắm xuống suối, tin rằng điều này sẽ mang lại may mắn và bảo vệ mùa màng khỏi thiên tai. Cảnh tượng này tạo nên một khung cảnh thơ mộng giữa lòng thung lũng xanh mướt.
2.4. Lễ hội Roóng Poóc - Lễ khởi đầu mùa sản xuất mới
Lễ hội Roóng Poóc của dân tộc Giáy thường tổ chức vào đầu năm, đánh dấu sự khởi đầu mùa sản xuất mới. Người Giáy tại các bản như Tả Van Chư, Ban Khoang coi đây là dịp quan trọng để cầu mong một năm làm ăn thuận lợi, gia đình hạnh phúc.
Lễ hội Rồng Poóc thu hút với màn múa rồng truyền thống (Ảnh: Sưu tầm)
Trong lễ hội này, điểm thu hút nhất là màn múa rồng truyền thống. Con rồng được làm bằng tre, giấy và vải màu, dài khoảng 10-15 mét, cần đến 8-10 người điều khiển. Âm thanh trống chiêng rền vang kết hợp với tiếng la hét của người múa tạo nên không khí hào hùng, sôi động.
Các gia đình chuẩn bị mâm cúng với bánh dày, thịt luộc, rượu cần và các loại quả theo mùa. Sau nghi lễ cúng bái, mọi người cùng nhau thưởng thức những món ăn truyền thống này trong không khí đoàn viên. Trẻ em chạy nhảy quanh con rồng, tin rằng sẽ được may mắn và thông minh hơn trong năm mới.
2.5. Lễ hội Gầu Tào - Lễ cầu bình an của người Mông
Diễn ra trong tháng Giêng âm lịch, Gầu Tào là lễ hội Sa Pa quan trọng của người Mông ở Sa Pa, mang ý nghĩa cầu bình an cho cả cộng đồng. Tên gọi "Gầu Tào" trong tiếng Mông có nghĩa là "múa vui", thể hiện tinh thần lạc quan của người dân vùng cao.
Lễ hội Gầu Tào đặc sắc với màn biểu diễn khèn hoa (Ảnh: Sưu tầm)
Nghi lễ bắt đầu bằng việc giết trâu, lợn để cúng tổ tiên và thần linh. Thịt sau khi cúng sẽ được chia đều cho các gia đình trong làng, thể hiện tinh thần tương thân tương ái. Người già nhất trong bản sẽ đọc lời cầu khấn bằng tiếng Mông, mong muốn một năm mới không có bệnh tật, thiên tai.
Điểm đặc sắc của Gầu Tào là màn biểu diễn khèn hoa. Những chàng trai trai trẻ thổi khèn những giai điệu du dương, trong khi các cô gái mặc váy xòe rực rỡ sắc màu múa theo nhịp điệu. Họ múa thành vòng tròn, tay trong tay, tạo nên một khung cảnh đẹp mắt và ý nghĩa.
2.6. Lễ hội Hoa Chuối - Nghi lễ cầu mùa màng của người Xá Phó
Tổ chức vào ngày 9 tháng 9 âm lịch, lễ hội Hoa Chuối là nghi lễ độc đáo của người Xá Phó nhằm cầu mong mùa màng tốt tươi. Cái tên "Hoa Chuối" xuất phát từ việc sử dụng hoa chuối làm vật cúng chính trong nghi lễ.
Lễ hội Hoa Chuối là nghi lễ độc đáo của người Xá Phó (Ảnh: Sưu tầm)
Người dân chuẩn bị những nải hoa chuối to, đẹp nhất để đặt trên bàn thờ tổ tiên cùng với cơm nắm, trứng luộc và rượu ngô. Theo quan niệm của người Xá Phó, hoa chuối tượng trưng cho sự sinh sôi, phát triển của cây trồng vật nuôi.
Sau nghi lễ cúng bái, các gia đình mang hoa chuối đến ruộng để cắm ở các góc thửa, tin rằng điều này sẽ xua đuổi sâu bệnh hại lúa. Buổi chiều, người dân tập trung để múa hát, chia sẻ kinh nghiệm sản xuất và kết thúc bằng bữa cơm cộng đồng ấm cúng.
2.7. Lễ hội Quét Làng - Xua đuổi điều xui rủi
Lễ hội Quét Làng diễn ra vào ngày Ngọ và Mùi của tháng 2 âm lịch, là nghi lễ chung của nhiều dân tộc tại Sa Pa nhằm xua đuổi điều xui rủi, đón may mắn về làng. Đây là một trong những lễ hội mang tính cộng đồng cao nhất trong năm.
Lễ hội Quét Làng cả làng tham gia quét từng ngóc ngách, góc phố (Ảnh: Sưu tầm)
Toàn bộ người dân trong làng tham gia "quét sạch" từng ngóc ngách, góc phố. Họ dùng cành cây có lá để quét từ trong nhà ra ngoài đường, từ đầu làng đến cuối bản. Những thứ được quét ra sẽ được đốt cháy tại một địa điểm chung, tượng trưng cho việc tiêu trừ mọi điều không may.
Điểm thú vị là sau khi quét xong, người dân sẽ tắm rửa sạch sẽ và thay quần áo mới. Họ tin rằng như vậy sẽ "rửa" sạch mọi vận rủi của năm cũ. Buổi tối, cả làng tổ chức tiệc chung với các món ăn truyền thống như thịt nướng, cơm lam và rượu cần.
2.8. Lễ hội Khèn hoa và Mở Cổng Trời Fansipan
Diễn ra tại Sun World Fansipan Legend trong kỳ nghỉ Tết Nguyên Đán, lễ hội này kết hợp giữa văn hóa truyền thống và du lịch hiện đại. Đây là sự kiện quy mô lớn thu hút hàng nghìn du khách mỗi năm.
Lễ hội Khèn Hoa và Mở Cổng Trời Fansipan (Ảnh: Sưu tầm)
Lễ hội Xuân Mở Cổng Trời Fansipan thường diễn ra vào mùng 3 Tết Nguyên đán, là một trong những sự kiện đặc sắc của Lễ hội Mùa Xuân tại Sa Pa. Năm 2025 là lần thứ 8 lễ hội được tổ chức và thu hút hàng nghìn du khách tham gia. Lễ hội bắt đầu bằng các nghi thức dâng hương trang nghiêm tại các ngôi chùa linh thiêng như chùa Trình, chùa Hạ, và chùa Thượng, nơi du khách cùng cầu nguyện cho quốc thái dân an, hòa trong không gian thanh tịnh, giữa núi rừng hùng vĩ.
Tại Bản Mây, du khách được đắm chìm trong không khí vui tươi với những điệu múa xòe, múa khèn của người Thái và Mông, cùng tiếng chiêng trống rộn rã. Các trò chơi dân gian như bịt mắt bắt dê, đi cà kheo, leo cột mỡ, và đẩy gậy mang lại những trải nghiệm thú vị, giúp du khách hiểu thêm về văn hóa đặc sắc của vùng cao. Các gian hàng tại chợ phiên bày bán những món ăn đặc sản, đậm đà hương vị Tây Bắc, khiến không khí xuân càng thêm rộn ràng.
Điểm nhấn của lễ hội chính là nghi lễ dâng hương mở cổng trời trên đỉnh Fansipan, nơi khói hương bay lên trong làn sương mờ, tạo nên một khung cảnh huyền bí và thiêng liêng. Đến với lễ hội, du khách không chỉ được hòa mình vào không gian văn hóa độc đáo, mà còn có cơ hội chinh phục đỉnh thiêng của Fansipan, đắm mình trong vẻ đẹp tựa chốn bồng lai.
2.9. Lễ hội 5 mùa ở Sa Pa
Năm 2025, Sa Pa sẽ trở thành điểm đến không thể bỏ qua với hơn 30 sự kiện văn hóa, thể thao và du lịch đặc sắc, được tổ chức xuyên suốt các mùa trong năm. Các sự kiện này không chỉ giúp du khách khám phá vẻ đẹp thiên nhiên mà còn là cơ hội để tìm hiểu về văn hóa và truyền thống đặc sắc của các dân tộc thiểu số nơi đây.
Lễ hội 5 mùa của Sa Pa – một thương hiệu văn hóa nổi bật từ năm 2020 – sẽ mang đến cho du khách những trải nghiệm phong phú từ Lễ hội mùa Xuân, Lễ hội mùa Hè, Lễ hội mùa Thu, Lễ hội mùa Đông đến Lễ hội mùa tình yêu. Mỗi mùa đều có những sự kiện và hoạt động đặc trưng, đầy hấp dẫn.
Mở đầu năm 2025 là chuỗi sự kiện trong Lễ hội mùa Xuân, nơi du khách có thể tham gia vào Lễ hội Xòe dân tộc Tày tại xã Mường Bo, Lễ hội Gầu Tào của dân tộc Mông tại thôn Cát Cát, và Lễ hội Róong Poọc của dân tộc Giáy. Ngoài ra, còn có những hoạt động thú vị như Ngày hội văn hóa dân tộc Dao, trò chơi dân gian, Hội báo Xuân Ất Tỵ, và những đêm thơ nguyên tiêu đầy lãng mạn. Không thể bỏ qua Trải nghiệm không gian văn hóa các dân tộc Sa Pa tại Công viên Văn hóa và Sân Quần – nơi du khách sẽ được hòa mình vào không khí xuân tươi mới và đắm chìm trong những giá trị văn hóa độc đáo.
Chắc chắn rằng, mỗi mùa lễ hội tại Sa Pa sẽ là một chuyến hành trình đầy thú vị, mang lại những kỷ niệm khó quên cho du khách gần xa.
2.1. Chợ Tình Sa Pa - Nét văn hóa giao duyên độc đáo
Chợ Tình Sa Pa không phải là lễ hội theo nghĩa truyền thống, nhưng lại là một nét văn hóa độc đáo và đầy cuốn hút, thu hút rất nhiều du khách. Diễn ra vào tối thứ 7 hàng tuần tại quảng trường trung tâm thị trấn Sa Pa, đây là nơi gặp gỡ, giao lưu của các bạn trẻ từ các dân tộc thiểu số. Chợ Tình Sa Pa đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của cộng đồng dân tộc thiểu số tại Lào Cai, là điểm đến đặc biệt đối với những ai muốn tìm hiểu về đời sống và phong tục của các dân tộc miền núi.
Tại đây, thanh niên nam nữ cùng nhau tụ họp, hát hò, nhảy múa vui vẻ, thể hiện tình cảm qua những bài hát, điệu múa truyền thống. Chợ Tình cũng là nơi tổ chức nhiều trò chơi dân gian thú vị, mang lại không khí sôi động và đậm đà bản sắc dân tộc. Đây chính là một trải nghiệm tuyệt vời giúp du khách hòa mình vào không gian văn hóa đặc sắc của Sa Pa.
Chợ Tình Sa Pa là lễ hội truyền thống thu hút nhiều du khách (Ảnh: Sưu tầm)
Các cô gái mặc trang phục truyền thống rực rỡ, các chàng trai mang theo những cây khèn bằng đồng sáng bóng. Họ hát những câu hát dân ca, kể những câu chuyện về cuộc sống quê hương. Tiếng khèn du dương hòa quyện với tiếng cười nói tạo nên không khí vô cùng sôi động.
Du khách có thể tham gia học hát, học thổi khèn hoặc đơn giản là ngồi nghe và cảm nhận văn hóa độc đáo này. Chợ Tình không chỉ là nơi giao duyên mà còn là dịp để các bạn trẻ từ những vùng xa xôi gặp gỡ, chia sẻ và duy trì những giá trị văn hóa truyền thống.
Sa Pa luôn hấp dẫn với sắc màu lễ hội quanh năm (Ảnh: Sưu tầm)
Khép lại hành trình khám phá, Lễ hội Sa Pa không chỉ là những sự kiện thường niên mà còn là cánh cửa mở ra thế giới văn hóa đa sắc màu của các dân tộc vùng cao. Mỗi lễ hội là một dấu ấn khó phai, một câu chuyện đầy mê hoặc đang chờ bạn tự mình trải nghiệm và cảm nhận. Đừng bỏ lỡ cơ hội đắm chìm vào không gian văn hóa độc đáo này, để Sa Pa không chỉ là điểm đến, mà còn là kỷ niệm khó quên trong trái tim. Hãy sẵn sàng cho một chuyến đi đầy cảm xúc và khám phá!
