1. Cửa khẩu quốc tế Lào Cai – Hà Khẩu
Nằm ngay trung tâm thành phố Lào Cai, cửa khẩu quốc tế Lào Cai – Hà Khẩu là điểm kết nối quan trọng giữa Việt Nam và Trung Quốc, thông qua tỉnh Vân Nam. Cửa khẩu này không chỉ là đầu mối giao thương hàng hóa lớn nhất của khu vực Tây Bắc mà còn là điểm trung chuyển khách du lịch phổ biến trong hành trình từ Việt Nam sang Trung Quốc và ngược lại.
Cửa khẩu quốc tế Lào Cai (Ảnh: sưu tầm)
Cửa khẩu quốc tế Lào Cai – Hà Khẩu có vị trí đặc biệt thuận lợi, bắc qua sông Nậm Thi, nối liền thành phố Lào Cai (Việt Nam) với thị trấn Hà Khẩu (Trung Quốc). Nhờ cây cầu Hồ Kiều lịch sử, nơi đây đã trở thành biểu tượng giao lưu hữu nghị giữa hai quốc gia. Du khách và người dân có thể dễ dàng làm thủ tục xuất – nhập cảnh ngay tại khu vực cửa khẩu với thời gian xử lý nhanh chóng, linh hoạt cho cả du lịch và thương mại.
Hàng năm, hàng triệu lượt người và hàng hóa qua lại tại cửa khẩu này, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế của cả hai bên. Lào Cai cũng đã đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng khu vực cửa khẩu, xây dựng các trung tâm thương mại, khu logistics và hệ thống kiểm soát hiện đại nhằm thúc đẩy lưu thông, giảm thiểu thời gian thông quan. Đây là một trong những cửa khẩu ở Lào Cai có hoạt động sôi động nhất, giữ vai trò then chốt trong chiến lược phát triển khu vực biên giới phía Bắc.
2. Cửa khẩu quốc tế đường sắt Lào Cai
Bên cạnh cửa khẩu quốc tế đường bộ, cửa khẩu ở Lào Cai còn có một tuyến đường sắt quốc tế đóng vai trò hết sức quan trọng trong giao thương. Đó là cửa khẩu quốc tế đường sắt Lào Cai – Hà Khẩu, nằm trong hệ thống tuyến đường sắt liên vận giữa Việt Nam và Trung Quốc.
Cửa khẩu này gắn liền với ga Lào Cai, một đầu mối vận tải đường sắt trọng yếu kết nối với hệ thống đường sắt cũ xuyên qua cầu Hồ Kiều sang Hà Khẩu (Trung Quốc). Tuyến đường sắt Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng được sử dụng để vận chuyển hàng hóa từ các khu công nghiệp miền Bắc Việt Nam sang Trung Quốc và ngược lại, đặc biệt là hàng hóa khối lượng lớn như quặng, than, nông sản, phân bón, vật liệu xây dựng,…
Tuy không phục vụ hành khách như cửa khẩu đường bộ, nhưng cửa khẩu quốc tế đường sắt Lào Cai lại đảm nhiệm một khối lượng vận tải hàng hóa rất lớn. Hàng năm, kim ngạch xuất nhập khẩu qua cửa khẩu này luôn nằm trong nhóm dẫn đầu các cửa khẩu phía Bắc. Đây là tuyến kết nối trực tiếp giữa khu vực kinh tế Tây Bắc của Việt Nam với khu vực Vân Nam của Trung Quốc, rút ngắn đáng kể thời gian và chi phí so với vận tải đường bộ hoặc đường biển.
Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh hội nhập kinh tế và phát triển hạ tầng giao thông, việc nâng cấp và tối ưu năng lực vận hành của các cửa khẩu đường sắt như Lào Cai – Hà Khẩu là rất cần thiết. Không chỉ là “huyết mạch” vận tải cho hàng hóa, nơi đây còn là một mắt xích quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế vùng trung du và miền núi phía Bắc.
3. Cửa khẩu Mường Khương – Kiều Đầu
Nằm cách trung tâm thành phố Lào Cai khoảng 50km về phía đông bắc, cửa khẩu Mường Khương – Kiều Đầu thuộc huyện Mường Khương là một trong những cửa khẩu ở Lào Cai đóng vai trò quan trọng trong giao thương khu vực biên giới Việt – Trung. Đây là cửa khẩu song phương, đối diện với trấn Kiều Đầu, huyện Ma Quan, tỉnh Vân Nam (Trung Quốc).
Cửa khẩu Mường Khương (Ảnh: sưu tầm)
Vị trí của cửa khẩu Mường Khương không chỉ có ý nghĩa chiến lược về an ninh quốc phòng mà còn là điểm kết nối thương mại đầy tiềm năng, đặc biệt với các mặt hàng nông sản, lâm sản và hàng hóa tiêu dùng. Hệ thống đường giao thông đã được nâng cấp giúp việc vận chuyển từ trung tâm huyện đến cửa khẩu diễn ra thuận lợi, tạo điều kiện cho hoạt động xuất nhập khẩu phát triển mạnh mẽ hơn trong thời gian gần đây.
Điểm đáng chú ý tại cửa khẩu này là chợ biên giới Mường Khương – nơi diễn ra các hoạt động trao đổi hàng hóa sôi động giữa người dân hai bên biên giới. Vào các ngày phiên, khu vực cửa khẩu trở nên nhộn nhịp với cảnh buôn bán, giao lưu văn hóa đặc sắc giữa cộng đồng dân tộc thiểu số vùng cao Việt Nam và cư dân Trung Quốc bên kia biên giới.
4. Cửa khẩu quốc tế đường bộ số II Kim Thành
Trong hệ thống cửa khẩu ở Lào Cai, cửa khẩu quốc tế đường bộ số II Kim Thành nổi bật với vai trò là đầu mối giao thương trọng yếu giữa Việt Nam và Trung Quốc, thay thế dần vai trò truyền thống của cửa khẩu quốc tế Lào Cai – Hà Khẩu nhờ quy mô hiện đại, hạ tầng bài bản và công suất thông quan vượt trội.
Cửa khẩu Kim Thành nằm trong Khu kinh tế cửa khẩu Lào Cai, thuộc địa phận xã Kim Thành, thành phố Lào Cai. Phía đối diện bên Trung Quốc là cửa khẩu Bắc Sơn (huyện Hà Khẩu, tỉnh Vân Nam). Đây là cửa khẩu được thiết kế chuyên biệt cho vận tải hàng hóa đường bộ, với các khu bốc xếp, kho vận, kiểm hóa và kiểm dịch đạt chuẩn quốc tế. Nhờ đó, các hoạt động xuất nhập khẩu tại đây diễn ra thông suốt, nhanh chóng và ngày càng gia tăng về sản lượng.
Cửa khẩu quốc tế đường bộ số II Kim Thành (Ảnh: sưu tầm)
Tuyến đường kết nối từ quốc lộ 70 và đường cao tốc Nội Bài – Lào Cai đến cửa khẩu Kim Thành được đầu tư đồng bộ, giúp việc vận chuyển hàng hóa từ các tỉnh thành phía Bắc như Hà Nội, Hải Phòng, Bắc Giang, Bắc Ninh… tới biên giới diễn ra thuận tiện. Ngoài ra, việc bố trí khu trung chuyển hàng hóa riêng biệt cũng góp phần giảm tải cho nội đô thành phố Lào Cai, tăng tính chuyên nghiệp trong chuỗi logistics biên giới.
5. Cửa khẩu Bản Vược – Pả Sa
Cửa khẩu Bản Vược – Pả Sa là một trong những cặp cửa khẩu phụ quan trọng trên tuyến biên giới giữa huyện Bát Xát (tỉnh Lào Cai, Việt Nam) và huyện Kim Bình (tỉnh Vân Nam, Trung Quốc). Nằm cách trung tâm thành phố Lào Cai khoảng 20km về phía tây, cửa khẩu này không chỉ đóng vai trò là điểm giao thương hàng hóa giữa hai nước, mà còn là nút kết nối chiến lược trong hành lang kinh tế Côn Minh – Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng.
Phía Việt Nam, cửa khẩu thuộc địa bàn xã Bản Vược, nơi có địa hình tương đối bằng phẳng, thuận lợi cho việc xây dựng hạ tầng logistics. Phía Trung Quốc đối diện là thôn Pả Sa, thị trấn Bá Sái, huyện Kim Bình. Cặp cửa khẩu này từng là điểm thông quan hàng hóa sôi động, đặc biệt trong các năm cao điểm xuất khẩu nông sản, khoáng sản và vật liệu xây dựng. Tuy nhiên, trong một thời gian dài, hoạt động xuất nhập khẩu qua đây bị gián đoạn do điều chỉnh chính sách từ phía Trung Quốc và chưa có cơ chế quản lý ổn định từ hai bên.
Gần đây, tỉnh Lào Cai đã có đề xuất đưa cửa khẩu Bản Vược – Pả Sa trở lại hoạt động chính thức, nâng cấp thành cửa khẩu song phương để giảm tải cho các cửa khẩu lớn như Kim Thành. Theo các định hướng quy hoạch phát triển khu kinh tế cửa khẩu, Bản Vược được xác định là một trong các điểm nhấn tiềm năng nhờ vị trí gần đường cao tốc Nội Bài – Lào Cai, dễ kết nối với hệ thống cảng cạn và trung tâm logistics của khu vực. Nhiều doanh nghiệp logistics và xuất nhập khẩu đang kỳ vọng cửa khẩu này sẽ sớm được đầu tư bài bản để khơi thông năng lực thông quan, phục vụ cho nhu cầu giao thương ngày càng tăng cao tại khu vực biên giới phía Tây Bắc.
6. Các lối thông quan và cửa khẩu phụ: Nâng cao năng lực xuất nhập khẩu tại Lào Cai
Bên cạnh các cửa khẩu chính, tỉnh Lào Cai còn có hệ thống lối mở và cửa khẩu phụ đóng vai trò hỗ trợ đắc lực trong việc luân chuyển hàng hóa, thúc đẩy giao thương và phân luồng áp lực cho các cửa khẩu quốc tế.
Một số lối thông quan và cửa khẩu phụ ở Lào Cai hiện đang hoạt động gồm:
Lối mở Na Lốc – Bản Cáp (huyện Mường Khương): Đây là điểm thông quan phụ quan trọng, chủ yếu phục vụ trao đổi hàng hóa nông sản, vật liệu xây dựng, nông cụ giữa người dân hai bên biên giới Việt – Trung.
Lối mở Bản Qua – Bản Dền (huyện Bát Xát): Tuy là lối mở nhỏ, nhưng đây là điểm kết nối thương mại truyền thống lâu đời giữa người dân vùng Bát Xát (Việt Nam) và huyện Kim Bình (Vân Nam, Trung Quốc).
Cửa khẩu phụ Nậm Chạc – Bá Sái (huyện Bát Xát): Nơi đây từng là điểm thông thương truyền thống của đồng bào vùng cao hai nước.
Lối mở Cốc Mỳ – Phú Lộc (huyện Bát Xát): Cũng giống như các lối mở khác, khu vực này phục vụ trao đổi cư dân biên giới, đồng thời nằm trong quy hoạch nâng cấp để khai thác hiệu quả tiềm năng kinh tế vùng biên.
Những cửa khẩu phụ và lối mở ở Lào Cai hiện nay chủ yếu phục vụ hình thức trao đổi cư dân biên giới, tuy nhiên trong tương lai, nhiều trong số đó được định hướng nâng cấp thành các cửa khẩu phụ chính thức. Đây là một phần quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế biên mậu, phân luồng áp lực cho các cửa khẩu ở Lào Cai đang ngày càng quá tải, nhất là trong những thời điểm cao điểm xuất nhập khẩu.
Với vị trí địa lý đặc biệt nằm giáp biên giới Trung Quốc, các cửa khẩu ở Lào Cai đóng vai trò then chốt trong hoạt động giao thương, xuất nhập khẩu và phát triển kinh tế vùng biên. Không chỉ là những điểm trung chuyển hàng hóa, các cửa khẩu này còn mở ra nhiều cơ hội kết nối văn hóa, du lịch và hợp tác quốc tế. Đây cũng là những điểm đến thường xuyên thu hút khách du lịch khi đến Lào Cai.
